Menteşe Belediye Meclisi tarafından kabul edilen 2020 yılı katı atık tarifesinde, ticari işletmeler lehine yapılan ciddi fiyat indirimleri konutların aleyhine büyük bir fiyat artışına yol açtı. Buna göre Menteşe'de katı atık bedeli restoran, Kafe, Bar, Eğlence mekanları kategorisi M2 bazında 0,87 TL’den 0,60 TL’ye, büfe, market, toptan, perakende satıcılar M2 bazında 0,87 TL’den 0,52 TL’ye, bankalar, benzin istasyonları, AVM, süper market, M2 bazında 3,31 TL’den 1,05 TL’ye düşürüldü.
Mülga köy yerleşim alanındaki konutlarda ise konut bazında 2,62 TL’den 6,74 TL’ye, belediye hudutlarındaki konutlar konut bazında 3,92 TL’den 8,61 TL’ye, pazar yeri içerisindeki belirli süreli satış yerleri, süre bazlı, 1,49 TL’den 7,86 TL’ye yükseltildi.
Menteşe Kent Konseyi belirlenen fiyatlar ile ilgili şu değerlendirmede bulundu:
Kent konseylerinin temel görevi 5393 sayılı yasanın 76.maddesi ile tanımlanmış “kentin hak ve hukukunu” koruma işlevini yerine getirmektir. Bu anlamda kentin hak ve hukukunu korumak, kentlinin kentin bir bireyi olmaktan kaynaklı haklarını korumaktan geçer.
Menteşe Kent Konseyi’nin temel misyonu; “merkezi ya da yerel hangi iktidar odağından kaynaklanırsa kaynaklansın” vatandaşına yararına olan projelerin ve kararların yanında olmak, zararına olanların karşısında olmak ve düzeltilmesi için çaba göstermektir.
Muğla’nın Menteşe dahil 13 ilçesinde Kasım 2019 itibariyle gündeme gelen “İlçe Belediyesi Katı Atık Bedelleri” ile ilgili olarak ilk günden beri girişimlerde bulunulmuş, konuyla ilgili olarak hukukçu yürütme kurulu üyemiz Av. Barış Aydın tarafından; ülkemizdeki diğer uygulamalar ve yasal mevzuatın anayasal haklar zemininde ayrıntılı olarak değerlendirilmesiyle düzenlediği rapor ışığında Menteşe Kent Konseyi görüşü oluşturulmuştur.
Ancak, Menteşe Belediye Meclisi Plan Bütçe Komisyonu'nun katı atık bedelleri ile ilgili toplantısına katılmak ve görüşümüzü sunmak istememize rağmen, toplantı yeri ve saati bize bildirilmediğinden, toplantıya katılmak mümkün olmamış, raporumuz yazılı olarak komisyon üyelerine gönderilebilmiştir. Aynı gün raporumuz kamuoyunun bilgisine sunulmuş, Menteşe ve Muğla Büyükşehir Belediyelerine gönderilmiştir. Bunun ardında 03.12.2019 tarihinde yapılan Menteşe Belediye Meclisi toplantısında komisyonun katı atık bedeli gündem maddesi tartışılırken görüşümüzü Belediye Meclisine aktarmak istememize rağmen; “bu aşamada Kent Konseyine söz verilemeyeceği” gerekçesiyle tarafımıza söz verilmemiştir. Her fırsatta demokrasiye örnek olarak gösterilen Odunpazarı Belediye Meclisinde rutin bir uygulama olan, gündem maddeleri görüşülürken Kent konseyi görüşü alınması uygulamasının, Menteşe Belediye Meclisinde neden uygulanmadığı anlaşılamamıştır. (09.10.2005 Tarih ve 25961 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği’nde engel hüküm bulunmamaktadır).
Ayrıca, Bütçe komisyonunda yer alan ve Menteşe Kent Konseyi raporu kendilerine önceden resmi olarak iletilmiş olan CHP, AKP ve MHP temsilcilerinden hiçbirinin de görüşmeler sırasında rapora atıfta bulunmaması diğer bir şaşırtıcı noktadır. Yaşanan bu gelişmelere rağmen Belediye Meclisi toplantısı konsey yürütme kurulumuzca sonuna kadar izlenmiştir. Oylama sırasında, karara muhalif kalan parti grupları adına yapılan konuşmalarda dahi Katı Atık Toplama Tarifesinin uygulanmasının desteklendiği, muhalefet gruplarının konuya ilişkin tek kaygısının işyerlerinin ekonomik yükünün azaltılmasını temin etmek olduğu gözlemlenmiştir. Öte yandan gerek Belediye yetkililerinin ve gerekse de mecliste temsil olunan muhalefet gruplarının konuşmalarında “Katı Atık Tarife Yönetmeliği’nin adil bir şekilde uygulanmasının mümkün olmadığı” konusunda ortaklaştıkları görülmüştür.
Bunun yanında, bir ilçede katı atık bedeline muhalefet şerhi koyan aynı parti temsilcilerinin başka bir ilçede kararı desteklemesini de halkımızın takdirine ve vicdanına bırakıyoruz. Menteşe Belediye Meclisi toplantısında Plan Bütçe Komisyonunun teklifi oylanarak aynen kabul edilmiştir. Büyükşehir Belediye Meclisine sunulmak üzere kabul edilen yeni tarife incelendiğinde toplam 8 tip ve 26 kategoride fiyat tarifesinin belirlendiği görülmektedir. 2019 Tarifesi ile kıyaslandığında bu 26 kategoride genel eğilim olarak ciddi artışlar yapıldığı görülmektedir. Ancak TİP-2 (Kişi bazlı) Konut Dışı Alanlar kapsamında bulunan 4 kategoriden “Sanayi, imalathaneler, Üretim yerleri, İşletme geliştirme tesisleri” kategorisi ile TİP – 4 (yüzölçümü bazlı) Konut Dışı Alanlar kapsamında bulunan 5 kategoride (ticari işletmeler) ciddi indirimler yapıldığı gözlemlenmektedir.
Örneğin (TİP-4/a) restoran, Kafe, Bar, Eğlence mekanları kategorisi M2 bazında 0,87 TL’den 0,60 TL’ye,
Yine (TİP-4/b) büfe, market, toptan, perakende satıcılar …. M2 bazında 0,87 TL’den 0,52 TL’ye,
Yine (TİP-4/e) Bankalar, benzin istasyonları, AVM, süper market, M2 bazında 3,31 TL’den 1,05 TL’ye düşürülmüştür.
Daha önce kamuoyuna açıkladığımız raporda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere “tarife sisteminin” iki ana ilkesinden biri “toplam sistem maliyetinin tahsil edilmesi” dir. Tarife sisteminde yer alan kategorilerin bir grubu lehine yapılan indirimlerin diğer kategoriler aleyhine artışa yol açacağı da raporumuzda açıklanmıştır. Nitekim Menteşe Belediye Meclisi tarafından kabul edilen 2020 yılı tarifesinde, büyük ticari işletmeler lehine yapılan bu ciddi fiyat indirimleri hemşehrilerimizin kalanı aleyhine büyük bir fiyat artışına yol açmıştır.
Örneğin (TİP-1/a) Mülga köy yerleşim alanındaki konutlar konut bazında 2,62 TL’den 6,74 TL’ye,
Yine (TİP-1/b) Belediye hudutlarındaki konutlar konut bazında 3,92 TL’den 8,61 TL’ye,
Yine (TİP-6/b) Pazar yeri içerisindeki belirli süreli satış yerleri, süre bazlı, 1,49 TL’den 7,86 TL’ye yükseltilmiştir.
Tarife değişikliği incelendiğinde Büyük ölçekli ticari işletmeler lehine ciddi indirimler yapıldığı, bu indirimlerden kaynaklı maliyet farkının ise küçük işletmeler ve konutlara ilişkin fiyatların ciddi ölçüde artırılmasıyla kapatılmaya çalışıldığı görülmektedir. Özellikle konutlardaki artışın %100 ile %150 arasında olduğu açıktır.
Daha önce kamuoyu ile ayrıntılarıyla paylaştığımız “katı atık bedeli” raporumuzun sonuç kısmını tekrar halkımızın bilgisine sunuyor, ilçe belediye meclislerden geçen bu kararların Muğla Büyükşehir Belediye Meclisinde onaylanmaması için gerekli girişimlerde bulunacağımızı bildiriyoruz.
- Katı atık toplama sisteminin bir kamu hizmeti olduğu kabul edilmeli maliyeti kamu bütçesinden karşılanmalıdır. Sorunun kalıcı çözümü için; belediyelerin kirli su, çöp toplama vs. gibi temel hizmetlerini, bu hizmetlerden yararlananlardan yani vergi veren vatandaştan karşılamasını yasal zorunluluk haline getiren “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yönetmeliği ve uygulama yönergesi” benzeri halkın zararına uygulamalar geri çekilmelidir.
- Hali hazırda ülkemizde çok az belediyenin katı atık toplama sistemi maliyetini yurttaşlara faturalandırdığı bilinmektedir. Keza uygulamanın her yıl yönetmeliğin geçici 1 maddesi ile ertelendiği ve son hali ile 31/12/2020 tarihine kadar ötelendiği ortadadır. Ayrıntılı olarak açıklandığı üzere öngörülen sistemin ve yönetmeliğin mevcut hali ile adaletli ve işlevli bir uygulama yapılması olanağı da bulunmamaktadır. Bu itibarla yönetmeliğin erteleme süresi sonu olan 31/12/2020 tarihinde uygulanıp uygulanmayacağı da belirsizdir. Bu nedenle katı atık toplama bedeli uygulaması, Muğla’nın Menteşe dahil 13 ilçesinde yönetmeliğin erteleme süresi sonuna kadar durdurulmalıdır.
- Yönetmeliğin “Halkın bilgilendirilmesi” başlıklı 23. Maddesinde öngörülen raporlar hazırlanmalı, yurttaşların karar alma sürecine azami ve doğrudan katılımı sağlanmalıdır. Menteşe Kent Konseyi bu konuda üzerine düşeni yapmaya hazırdır.
- Hali hazırda uygulanan tarifede tahsilat kaynağı olarak tariflenen kategorilerin hiçbirinde diğer kategorilerin yükünü artıracak değişiklikler yapılmasına yönelik girişimlere prim verilmemelidir."