30 Ağustos 1922'de zaferle sonuçlanan Milli Mücadele'nin ilk kıvılcımı, Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a ayak bastığı gün olan 19 Mayıs 1919'da çakılmıştı. Yurdun dört bir yanı, düşman işgaliyle karşı karşıya kalırken çıkış yolu, yine milletin kendisinde bulunmuştu.
MUĞLA MİLLİ MÜCADELE SIRASINDA NE DURUMDAYDI?
Muğla ve çevresi 11 Mayıs 1919'da İtalya tarafından işgal edilmiş, Yörük Ali Efe'nin Muğla'dan, Demirci Mehmet Efe'nin de Nazilli'den örgütledikleri direniş, İtalyan işgalinin ilerlemesini engellemiştir.
İşgal sonrası tüm Anadolu'da mitinglerde direnme örgütlerinin kurulması için yapılan çağrı sonrası Muğlalılar Kocahan Mitingi'ni düzenlemişlerdir.
(Demirci Mehmet Efe)
Mitingde alınan kararlarla Vatan Müdafaa Cemiyeti, Serdengeçtiler Müfrezesi, Muğla Kuvayi Milliyesi gibi direniş komiteleri kurulmuş. 1920'de Ankara'da açılan 1. Dönem Meclisi'ne 6 milletvekili gönderen Muğlalılar, Yunanlılara karşı Aydın cephesine de gönüllüleri yollamıştır.
Yörük Ali Efe
Ege'de 57. Tümenden kalanlarla bir araya gelen gönüllüler, Aydın çarpışmalarında düşmana ağır kayıplar verdirmişlerdir.
MUĞLA VE ÇEVRESİNDE İŞGAL NE ZAMAN BİTTİ?
Muğla, Ege illeri arasında işgalde en fazla şehit veren il olmuştur. İtalyanlar ile Yunanlıların arasındaki güç mücadelesi, İngiltere'nin Yunanistan tercihi gibi stratejiler, işgalciler arasında birlik olmasını engelelrken Muğla direnişçileri de bu durumdan yararlanmaya çalışmıştır.
İtalyan kuvvetleri, ülkesindeki iç karışıklık ve işgalin ilerleyememesi durumlarının yanında 2. İnönü Zaferi'nin de etkisiyle 5 Temmuz 1921'de Muğla'dan ayrılmıştır. Muğla, düşman işgalinden böylece kurtulmuştur.