5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nun kapsamı genişletiriliyor ve Hayvan Hakları Yasası meclise taşınıyor. Hayvanseverlerin uzun zamandır beklediği yasada meclise sunulacak teklifte yol göstermesi amacıyla bir rapor hazırlandı. TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un 2020 Ocak ayında Meclis’e geleceğini söylediği hayvan hakları yasa teklifinin altyapısını oluşturacak olan TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu’nun raporu çok sayıda sivil toplum kuruluşu ve uzmanın görüşleri sonucunda ortaya çıktı ve hükümetin hazırlayacağı yasa teklifine de temel teşkil edecek.
TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu Başkanı Mustafa Yel, 22 Ekim'de yaptığı açıklamada 8 Mayıs'ta çalışmaya başlayan komisyonun 12 toplantı, 2 resmi gezi gerçekleştirdiğini ve hayvan haklarıyla ilgili toplam 81 kişiyle görüştüğünü bildirmişti.
Yürütülen çalışmaların ardından teklif, tespit ve önerileri içeren 34 maddelik taslak raporu hazırladıklarını anlatan Yel, "Türkiye her alanda ilerleyen, yükselişini hızlı şekilde sürdüren bir ülke. Türkiye, hayvan hakları ihlallerinin giderilmesi konusunda da iddialıdır." ifadesinde bulunmuştu.
Komisyon ayrıca yürürlükteki Hayvanları Koruma Kanunu'nun "Hayvan Hakları Kanunu" olarak değiştirilmesini istiyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı, rapor üzerinden yapacağı çok yönlü çalışma sonucunda bir teklifi hazırlayacak. Raporda, yasa teklifinde olması istenilen öneriler şunlar:
- Hayvanlar hukuk öznesi sayılmasa da hukuk nesnesi de (eşya) sayılmamalı.
- Tüm ülke çapında kısırlaştırma uygulanmalı. Popülasyon kontrolü amacıyla hayvan sayısı tespit edilmeli.
- Kısırlaştırma süreci için bütçe ve veteriner hekim tahsisi ivedilikle gerçekleştirilmeli. Yerel yönetimlere desteğin kapsamı ve miktarı genişletilmeli. Yerel yönetimler hayvanlarla ilgili çalışmalarda bakanlığa bilgi vermeli.
- Hayvan refahı ve sağlığı açısından önemli risk doğuran mobil kısırlaştırma üniteleri ivedilikle kaldırılmalı.
- Bir hayvan neslini yok etme, öldürme, acımasızca ve zalimce eylemlerde bulunma, hayvanların cinsel istismarı ve dövüştürme suç kapsamına alınmalı. Ev hayvanını terk etmek gibi fiillere ilişkin 10 bin liradan az olmamak üzere idari para cezası getirilmeli. Hayvanlara yönelik suç işleyenlerin hayvan sahibi olması engellenmeli. İnternet üzerinden hayvan dövüşü duyurusu katalog suç kapsamına alınmalı. Hayvanlara karşı işlenen suçlarda açılacak davalara ilgili kuruluşlar müdahil olabilmeli.
- Hayvanlara yönelik işlenen fiillerin cezalandırılmasında sahipli-sahipsiz hayvan ayrımına son verilmelidir.
- Kat Mülkiyeti Kanunu’nda yapılacak bir revizyonla, ‘Apartman Yönetim Planı’na hayvanlara ilişkin keyfi kısıtlamaların getirilmesine engel olunmalı.
- Hayvanların bakıldığı ortamların asgari standartlarının belirlenmesi için ‘refah kriterlerinin’ ortaya konulması amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı’nca mevzuat çalışması yapılmalı.
- Sahibi olduğu hayvanı sokağa atan kişilere ciddi yaptırımlar getirilmelidir. Sokağa terk edilen bir hayvanın sahipli olduğunun anlaşılabilmesi için, kimliklendirmeye ilişkin mevzuat ivedilikle yürürlük kazanmalıdır.
- Hayvan Refahı Fonu’ oluşturulmalı. Hayvanlara yönelik işlenen suçlara müdahale etmek amacıyla hayvan kolluğu kurulmalı.
- Hayvanların mikroçip ve benzeri yöntemlerle kayıt altına alınması, belediyelerin birbirlerinin sınırlarına sokak hayvanı bırakmasının önüne geçecektir.
- Kanundaki ‘hayvanlarla cinsel ilişki’ ifadesi ‘hayvanlara yapılan cinsel saldırı’ ya da ‘hayvanların cinsel istismarı’ şeklinde değiştirilmeli. Hayvanlara karşı işlenen ve suç kapsamına alınması önerilen fiillere verilecek hapis cezalarının alt sınırı en az 2 yıl 1 ay olmalı; ertelemeye, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına veya para cezasına çevrilemeyecek şekilde belirlenmelidir.
- Ev hayvanı satış yerlerinde kedi-köpek satışına son verilmesi ile hayvan bakımevlerinden sahiplendirilmenin artırılması ve anlık bir hevesle değil gerçekten bir hayvanın bakımını üstlenebilecek kişilerce hayvan sahiplenilmesi gerektiği düşünülmektedir.
- Hayvanlı kara sirklerinin hiçbir çeşidinin kurulmasına ya da ülkeye girişine izin verilmemelidir.
- Deniz memelilerinin eğitilerek gösterilerde kullanılması insancıl bulunmamaktadır. Yunus ve diğer deniz memelilerinin barındırıldığı işletmelerde hayvanların eğitilmesine ve gösterilerde kullanılmasına izin verilmemeli.
- İstanbul Adalar’da belli bir miktarda fayton, Fayton Yönetmeliğine ve belirlenecek fayton sayısına uygun miktarda at bırakılmalı. Faytonlara koşulmak üzere sadece ağır yük atları için izin verilmeli. Atlar İSPARK Fayton Park Alanı’ndaki ahırlarda barınmalı ve Lunapark Meydanı’ndan Büyük Tur Yolu’nda gezinti yaptırılmalı. Acil olarak Adalar’da elektrikli ulaşım araçlarının kullanımına geçilmeli.
Mustafa Yel konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada "Bütçe çalışmalarından sonra Ocak ayı içerisinde yasalaşmasını bekliyoruz. Rapora bağlı kalmak üzere, geniş bir çerçevede sadece sokak hayvanları ile değil, av ve yaban hayvanları da olmak üzere pek çok alanda raporda belirttiğimiz hususlar dikkate alınacak." sözlerini kaydetti.
