Verimi artırmak amacıyla kullanılan tarım ilaçları ve kimyasallar, soframıza kadar ulaşan zararlı maddeleri de beraberinde getiriyor.
Son zamanlarda sınırdan dönen sebze ve meyvelerin, yüksek pestisit kalıntısı taşıdığı gerekçesiyle geri çevrildiğini sıkça tanık oluyoruz.
Uzmanlar bu kalıntıların kansere kadar varan sağlık sorunlarına yol açabileceğini vurgularken, tüketiciler ise şu soruların peşine düşüyor:
"Bu maddeler en çok hangi sebzelerde bulunuyor?", "Anlamanın bir yolu var mı?", "Yıkamak yeterli mi?"
Peki, bizler sofralarımıza gelen sebze ve meyveleri bu kimyasallardan nasıl arındırabiliriz? Gelin birlikte bakalım.
Pestisit Nedir?
Zararlı etkileri ortadan kaldırmak amacıyla kullanılan kimyasal maddelere "pestisit" denir. Sebze ve meyvelerin sağlıklı büyümesi, zararlı mikroorganizmalardan korunması gibi konularda fayda sağlasa da; aşırı ya da yanlış kullanımı, insan sağlığı üzerinde ciddi riskler oluşturabilir. Uzmanlara göre, pestisit kalıntıları zamanla kansere, hormon dengesizliklerine ve sinir sistemiyle ilgili bazı sağlık sorunlarına neden olabiliyor.
Pestisit kalıntısı en çok hangi sebze ve meyvelerde bulunuyor?
Greenpeace Türkiye’nin Nisan 2025’te yayımladığı “Pestisitler ve Çocuklar” raporuyla birlikte tehlike bir kez daha gün yüzüne çıktı. İstanbul’daki beş zincir market ve farklı semt pazarlarından alınan 155 sebze ve meyve örneği analiz edildi.Yapılan incelemelerde:
Örneklerin %61’inde pestisit kalıntısı,
%43’ünde ise en az bir PFAS’li pestisit kalıntısı tespit edildi.
Ayrıca örneklerin %31,6'sında hormonal sistemi bozan, nörolojik gelişimi etkileyen ve kansere neden olabilecek pestisit kalıntılarına rastlandı.
Bu sonuçlar, soframıza gelen birçok sebze ve meyvenin sağlığımız için düşündüğümüzden daha büyük bir risk taşıdığını gösteriyor.
Analiz edilen ürünlerde pestisit kalıntı oranları şu şekilde :
• Salamura yaprak: %80
• Yeşil sivri biber: %70
• Ispanak: %67
• Kıvırcık marul ve armut: %40
• Üzüm: %40
• Golden ve starking elmalar: %30
• Dolmalık biber ve patlıcan: %20
• Domates: %13
• Portakal: %10
• Salatalık (hıyar): %7
Pestisitlerden Korunma Yolları
Sebze ve meyveleri pestisit kalıntılarından arındırmak için sadece suyla yıkamak yeterli olmayabilir. İşte dikkat edilmesi gereken bazı pratik önlemler:
* Sebze ve meyveleri yıkamadan asla tüketmemek.
* Karbonatlı veya sirkeli suda bir süre bekletmek.
* Yeşillikleri tuzlu suyla yıkamak.
* Meyve ve sebzeleri mevsiminde tercih etmek.
* Mümkünse organik tarım ürünlerine yönelmek.
* Kabuklu ürünleri soyduktan sonra tüketmek.
Temizleme Yöntemleri
-Akan soğuk suda meyve ve sebzeleri ovarak yıkamak, “mekanik yıkama” olarak geçiyor. Bu yöntemin, pestisit kalıntılarını azaltabildiği söyleniyor.
-En bilinen yöntemlerden biri de karbonatlı suda bekletmek. 1 litre suya 1 tatlı kaşığı karbonat ekleyip 15-20 dakika bekletmek etkili olabilir.
-Beyaz sirke de sebze ve meyve hijyeninde tercih edilen bir yöntem. Yarım litre suya yarım çay bardağı sirke ekleyip 10-15 dakika bekletmek, kalıntıları azaltabilir.
-Özellikle yeşillikler için tuzlu suda bekletip durulamak etkili bir yöntem.
Sonuç olarak, pestisitler tarımsal üretimde işe yarasa da, bilinçsiz ve kontrolsüz kullanımda insan sağlığına ciddi zararlar verebilir. Sebze ve meyveleri doğru şekilde yıkamak, güvenilir yerlerden alışveriş yapmak gibi küçük adımlar aslında oldukça etkili. Yine de asıl sorumluluk üreticilerde. Sağlığı ön planda tutan, bilinçli ve denetimli bir tarım anlayışı her zamankinden daha önemli.
