Mahkeme tarafından hükmedilen nafakanın sonrasında, tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde taraflar, ödenen nafakanın artırılması veya azaltılması için dava açma hakkına sahiptirler. Bu haftaki yazımızda, bu davalarda hangi hususlar üzerinde araştırma ve inceleme yapıldığını izah edeceğiz.
Evlilik birliğinin sona ermesi ile birlikte, eğer tarafların müşterek çocukları var ise bu çocuklar lehine velayet kendisinde olmayan eş tarafından her ay ödenen bedele iştirak nafakası adı verilmektedir. Yine boşanma nedeniyle yoksulluğa düşen taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında nafaka talep edebilir. Bu nafaka türüne de “yoksulluk nafakası” adı verilmektedir.
TMK m.176/4: “Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.” şeklinde olup, değişen koşullar nedeniyle tarafların nafakanın artırılmasını ya da azaltılmasını talep etme hakları bulunmaktadır.
Nafaka artırım davası; değişen ekonomik durum sonucunda nafaka alacaklısının, nafaka borçlusundan nafakanın artırılmasını talep ettiği davadır. “Değişen koşullar” tanımından anlaşılması gerekenler; nafaka ödeyen kişinin maddi durumunun iyileşmesi, kendisine nafaka ödenen kişinin maddi durumunun kötüleşmesi, müşterek çocuğun eğitim, sağlık ve bakım giderlerinin beklenenin çok üstünde artış göstermesi, enflasyon ve paranın alım gücünün düşmesi gibi hususlar olabilir.
Nafaka artırım davalarının kabul edilmesi halinde, nafaka miktarındaki artış oranı genellikle, TÜİK tarafından yayınlanan ÜFE oranında olmaktadır. Ancak hal ve koşullar bu oranın da üzerinde bir artış yapılmasını gerektiriyorsa, bu durumda artış oranı da somut olaya göre ayrıca belirlenecektir.
Nafakanın azaltılması talepli davalarda ise, nafaka ödemekle yükümlü olan kişinin maddi durumunda bir azalmanın olduğu ispatlanmalıdır. Ayrıca bu azalmanın sürekli olması gerektiğinin de ispatlanması gerekmektedir. Örneğin bir kişi işten ayrıldığı dönemde nafakanın azaltılması için talepte bulunmuş fakat yargılama esnasında yeniden çalışmaya başlamış ise bu talebi reddedilebileceğini ifade etmekte fayda var.
Bahse konu davalarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarının doğru bir şekilde araştırılması, yaptıkları işten elde ettikleri gelirlerin ve harcamaların Mahkeme önünde somut belgelerle sunulması gerekmektedir. Nitekim Mahkeme, tüm bu hususları ve delilleri bir arada değerlendirilerek hakkaniyet doğrultusunda bir karar verecektir.
